Aansprakelijkheid van werknemers als zij schade veroorzaken
Geplaatst op: 12-08-2025, 10:47:24
Het overkomt iedere werkgever weleens dat een werknemer schade veroorzaakt. Schade aan bedrijfsmiddelen van uw organisatie, aan eigendommen van een klant of aan spullen van één van uw andere werknemers. De vraag die dan rijst: is de werknemer aansprakelijk voor de veroorzaakte schade, of bent u dat als werkgever?
De hoofdregel van werknemersaansprakelijkheid is vastgelegd in artikel 7:661 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Hierin staat dat een werknemer tegenover zijn werkgever niet aansprakelijk is voor de schade die hij bij de uitoefening van zijn werkzaamheden toebrengt aan de werkgever of een derde. Kortom, meestal zult u als werkgever aansprakelijk zijn. Dat kan anders zijn als:
- er sprake is van opzet;
- er sprake is van bewuste roekeloosheid;
- dit voortvloeit uit de omstandigheden van het geval; óf
- u schriftelijk met de werknemer bent overeengekomen dat hij schade zelf draagt én hij hiervoor verzekerd is.
Van opzet is sprake als de werknemer de schade doelbewust wilde veroorzaken
Schade tijdens werkzaamheden
De werknemer wordt dus beschermd door de wet, maar die bescherming kent grenzen. Om aanspraak te kunnen maken op de bescherming, moet de door de werknemer veroorzaakte schade zijn ontstaan tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden. Dit wordt in de rechtspraak ruim uitgelegd.
Zo kan schade die de werknemer heeft veroorzaakt buiten werktijd, bijvoorbeeld in een pauze of tijdens een bedrijfsfeest, ook leiden tot aansprakelijkheid van uw organisatie. Zelfs als de werknemer iets bijzonders doet dat niet tot zijn normale taken behoort en hij daardoor schade veroorzaakt, kunt u aansprakelijk zijn.
Opzet bewijzen
Als een werknemer de schade opzettelijk veroorzaakt, moet hij deze zelf vergoeden. Die opzet moet u wel bewijzen. Van opzet is sprake als de werknemer de schade doelbewust wilde veroorzaken. Het is niet genoeg als de werknemer wist dat zijn actie uw organisatie schade zou toebrengen.
Bewuste roekeloosheid is als de werknemer vooraf besefte hoe roekeloos zijn gedrag was
Bewuste roekeloosheid
In dat geval kan wel sprake zijn van bewuste roekeloosheid, waardoor de werknemer alsnog de portemonnee moet trekken. Bewuste roekeloosheid is als de werknemer vlak vóór de schadeveroorzakende actie besefte hoe roekeloos zijn gedrag was. Het moet aannemelijk zijn dat hij toen wist dat hij de handeling niet zou moeten uitvoeren vanwege een grote kans op schade.
Ook de bewuste roekeloosheid moet u bewijzen. Dat is een ingewikkelde opgave. U moet immers aantonen dat de werknemer zich daadwerkelijk bewust was van de roekeloosheid van zijn gedrag op het moment van zijn acties. Omdat het bijna onmogelijk is om aan deze maatstaf te voldoen, is er in 2005 al eens voorgesteld om een meer objectieve norm te gebruiken. De Hoge Raad heeft dit voorstel voor een soepelere benadering toen echter niet overgenomen.
Ook bescherming tegen zustermaatschappij
Een maand nadat het hoofd administratie van een autoschadebedrijf haar arbeidsovereenkomst had opgezegd, kwam aan het licht dat de financieel directeur (de leidinggevende van de werkneemster) zo’n € 1 miljoen had verduisterd. Een zustermaatschappij van de werkgever, waarvoor de werkneemster ook werkzaamheden had verricht, vorderde zonder succes de schade op de werkneemster.
In cassatie verzocht de zustermaatschappij de Hoge Raad om te oordelen dat de werkneemster onrechtmatig had gehandeld door betrokkenheid bij de verduistering. De zustermaatschappij voerde aan dat de strenge norm van artikel 7:661 lid 1 BW hier niet gold, omdat de werkneemster niet in dienst was bij de zustermaatschappij maar bij het autoschadebedrijf. De Hoge Raad oordeelde echter dat de strenge aansprakelijkheidsnorm van artikel 7:661, lid 1 BW ook van toepassing is op de relatie tussen een werknemer en een vennootschap waarbij de werknemer niet in dienst is, maar die wel gelieerd is aan de werkgever en waarvoor de werknemer af en toe werkzaamheden verricht.
Vennootschappen
Bestaat uw organisatie uit meerdere vennootschappen? Dan moet u zich er dus van bewust zijn dat werknemers die voor een gelieerde vennootschap werken maar niet direct bij deze vennootschap in dienst zijn, toch onder dezelfde beschermende aansprakelijkheidsregels vallen.
Hoge Raad, 2 december 2022, ECLI (verkort): 1813
Omstandigheden voor aansprakelijkheid werknemer
Als u opzet of bewuste roekeloosheid niet kunt bewijzen, kan een werknemer in sommige situaties, afhankelijk van de omstandigheden, toch aansprakelijk zijn voor de schade die hij heeft veroorzaakt. Dit geldt vooral voor boetes door verkeersovertredingen van de werknemer die aan uw organisatie zijn opgelegd.
Daarbij geldt: hoe groter het risico op boetes door het soort werk dat de werknemer doet, hoe kleiner de kans dat een rechter deze uitzondering accepteert. Een boete voor bijvoorbeeld een koerier met krappe planning zal moeilijker te verhalen zijn dan een boete voor kantoorpersoneel met een leaseauto.
Afwijkende afspraken aansprakelijkheid
U kunt schriftelijk met de werknemer afspreken dat niet u maar hijzelf in principe verantwoordelijk is voor schade. Dit kan in de (collectieve) arbeidsovereenkomst. In de praktijk gebeurt dit vaak als een werknemer een leaseauto of bedrijfsauto gebruikt. Een voorwaarde voor afwijkende afspraken is dat de werknemer verzekerd moet zijn voor eventuele schade.
Als de werknemer een eigen risico heeft en niet verzekerd is voor dit eigen risico, blijft u aansprakelijk voor een bedrag ter hoogte van het eigen risico (tenzij de schade is veroorzaakt door opzet of bewuste roekeloosheid). Let er wel op dat het vermelden van een eigen risico in bijvoorbeeld een autoreglement niet genoeg is. U kunt het eigen risico immers alleen verhalen op de werknemer als hij daarvoor verzekerd is.
De klant kan u als werkgever aansprakelijk stellen voor de onrechtmatige daad van uw ondergeschikte
Onrechtmatige daad
Als een werknemer schade toebrengt aan een derde, bijvoorbeeld aan een klant, kan die partij de werknemer ook rechtstreeks aansprakelijk stellen voor de door hem verrichte ‘onrechtmatige daad’ op grond van artikel 6:162 BW. Niet u maar de klant zal de onrechtmatige daad moeten bewijzen.
Ook kan de klant u als werkgever aansprakelijk stellen voor de onrechtmatige daad van uw ‘ondergeschikte’ (artikel 6:170, lid 1 BW). Dat laatste gebeurt het vaakst, omdat de werkgever doorgaans de meest vermogende partij is van de twee. Als de klant kan kiezen op wie hij de schade verhaalt, spreekt hij bij voorkeur de werkgever aan.
Geldt ook voor stagiair en vrijwilliger
Omdat de betreffende wettekst niet het begrip ‘werknemer’ maar ‘ondergeschikte’ bevat, kan de klant bijvoorbeeld ook de stagiair, vrijwilliger of anderen die onder uw gezag werken aansprakelijk stellen. Het bestaan van een arbeidsovereenkomst is dus niet vereist. Als een werknemer zelf niet aansprakelijk zou zijn voor zijn onrechtmatige daad (op grond van artikel 6:162 BW), kunt u ook niet aansprakelijk worden gesteld (op grond van artikel 6:170 BW).
Aansprakelijk voor verdwenen bestellingen
Een keukenleverancier verhuisde het hoofdkantoor naar een andere locatie. In verband met die verhuizing werden de vaste computers op bepaalde afdelingen vervangen voor laptops. Rondom de verhuizing plaatste een werknemer op één van die afdelingen acht bestellingen met in totaal 101 laptops. 77 van de bestelde laptops waren echter niet bij de werkgever aangekomen en ook niet geregistreerd. De werkgever ontsloeg de werknemer hierop op staande voet en stelde hem aansprakelijk voor de schade van de verdwenen laptops en toebehoren.
Opzettelijk
De kantonrechter oordeelde dat de werknemer aansprakelijk was voor de schade van de werkgever, omdat deze schade het gevolg was van opzettelijk handelen door de werknemer. De werknemer had geen bestellingen geregistreerd en ook niet gemeld dat bestellingen niet aankwamen of verdwenen. Hierdoor konden de bestellingen buiten het zicht van de werkgever blijven en verdwijnen. De werknemer had op verschillende momenten in de bestelprocedures bewust gehandeld of juist niets gedaan, waardoor hij opzettelijk handelde. Dat maakte dan ook dat de werknemer volgens de rechter aansprakelijk was voor de schade die de werkgever hierdoor had geleden. De werknemer moest ruim € 55.000 aan schade vergoeden.
Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 13 december 2023, ECLI (verkort): 8746
Aansprakelijk voor daad ondergeschikte
U aansprakelijk stellen voor de onrechtmatige daad van een ondergeschikte kan namelijk alleen als deze persoon zelf aansprakelijk is voor de onrechtmatige daad én die daad verband houdt met de taak die hem is opgedragen. De kans op de daad moet zijn vergroot door het werk dat de ondergeschikte moest doen, en u moet zeggenschap hebben gehad over het gedrag dat tot de fout heeft geleid. Het maakt daarbij niet uit of u zelf een verwijt te maken valt.
U kunt de schade vervolgens alleen bij de ondergeschikte verhalen als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid (artikel 6:170 lid 3 BW). Ook in deze situatie is er dus een vergaande bescherming voor de werknemer (of andere ondergeschikte), zowel ten opzichte van de werkgever als in het geval van claims door een derde.
Bron: bijdrage van 10 juni 2024 op rendement.nl
Lees ook de bijdrage 'Ondernemen zonder zorgen met een bedrijfsverzekering' van 08.06.2025 op vvazintermedis.nl onder Actueel of de bijdrage 'Zakelijke rechtsbijstandverzekering: is die wel nodig?' van 17.01.2025 eveneens op vvazintermedis.nl onder Actueel.